Grab

    Położona przy granicy Słowacji niewielka wioska , usytuowana w dolinie potoku Ryjak, dopływu Wisłoki. Jest to jedna z najstarszych wsi w okolicy. W jego skład wchodzą obecnie zniszczone lub niezamieszkane wioski oraz przysiółki Rozstajne i Wyszowatka, które dawniej były samodzielnymi miejscowościami.

    Pierwsza wzmianka o Grabiu pochodzi z 1490 roku Wtedy to król Kazimierz Jagiellończyk poświadczył, że Jan Woszczyk ze Żmigrodu zapisał żonie kilka wiosek w tym Grab. Ze względu na swoje położenie często padał łupem zbójeckich watah . W 1497 napadli go mieszczanie z Bardejowa w odwecie za napady beskidników na kupieckie karawany. Wieś najprawdopodobniej została założona na prawie wołoskim i zasiedlona przez ludność wołosko-ruską. W 1581 roku została opisana jako własność Mikołaja Stadnickiego. Była wówczas siedzibą parafii prawosławnej, a w XVII wieku greko-katolickiej. W XVII i XVIII wieku trafiła w ręce rodów książąt Korybut-Wiśniowieckich i książąt Radziwiłłów . Podczas konfederacji barskiej był tu obóz, w którym przebywał Kazimierz Pułaski. W 1770 roku Rosjanie zniszczyli wieś . Pułaski odzyskał obóz, ale ze względu na jego zniszczenie przeniósł się do innych miejscowości. Od chwili powstania wsi, aż do 1772 roku nieprzerwanie należała do powiatu bieckiego. W wyniku reformy administracyjnej w 1867 roku znalazła się w powiecie jasielskim. Pod koniec XIX wieku w Grabiu mieszkało ponad 600 osób, głównie Łemków . Była tu poczta, szkoła, założono też czytelnię.

    W 1911 roku połowa mieszkańców próbowała przejść na prawosławie, było to związane działalnością duszpasterza Maksyma Sandwicza. Został on aresztowany przez Austriaków pod zarzutem szpiegostwa na rzecz Rosji. Uniewinniony niedługo cieszył się wolnością, aresztowany po wybuch I wojny światowej, został w 1914 roku rozstrzelany . W tym czasie toczyły się tu zacięte walki i część wsi została zniszczona. Podczas okupacji hitlerowskiej wieś została wysiedlona i zniszczona . Mieszkańców, którzy po wojnie zaczęli wracać zaczęto wysiedlać do ZSSR , a później na ziemie zachodnie. Część z nich wróciła po roku 1956, osiedlili się tu również Polacy z innych regionów Polski.

    W Grabiu jest szkoła podstawowa, dom strażaka, przejście graniczne ze Słowacją . Po dawnej wsi pozostał kościół wybudowany tuż przed wojną, zniszczony i odbudowany w 1995 roku oraz cmentarz z licznymi kamiennymi i żeliwnymi krzyżami z przełomu XIX i XX wieku.

www.wirtualnejaslo.pl